Dieta w trakcie ciąży
Wstęp
Czy dieta w trakcie ciąży jest istotna dla zdrowia dziecka? W momencie kiedy dowiadujemy się, że jesteśmy w ciąży skupiamy się na planowaniu i kupowaniu wyprawki, ciuszków, wózka, nosidełka a w tym pośpiechu zapominamy często o żywieniu, do którego w tym okresie czasu naprawdę powinniśmy się przyłożyć.
Kwas foliowy
Wiemy, że niedobory kwasu foliowego mogą wpłynąć na rozwinięcie się wad cewy nerwowej. Dlatego najważniejszy okres to 3 i 4 tydzień po zapłodnieniu. Nieprawidłowe zamknięcie szwu tylnego cewy nerwowej skutkuje bezmózgowiem, rozszczepem czaski i kręgosłupa, iniencefalią lub przepukliną mózgową. Wszystkie te choroby mogą skutkować poronieniem. Dlatego zalecane jest suplementacja kwasem foliowym nawet przed ciążą, ale nie zwracamy uwagi na codzienność, czyli na to co spożywamy dzień w dzień.
Infekcje w trackie ciąży
Nasza odporność zależy od stanu zdrowia naszego organizmu. Jeżeli nie dostarczamy wszystkich witamin, składników mineralnych i niezbędnych składników odżywczych, to obrona naszego organizmu jest upośledzona. Co może wiązać się z chorobą w trakcie ciąży. Przebycie grypy przez matkę będącą w ciąży, wiąże się z prawie trzykrotnie większym prawdopodobieństwem zachorowania na schizofrenię w dorosłym życiu jej dziecka. Przyczyną rozwoju tej choroby jest reakcja układu odpornościowego matki. Ponieważ cytokiny uszkadzają połączenia nerwowe w mózgu płodu i defekt ten ujawnia się dopiero w wieku dorosłym.
Cholina
Natomiast spożycie choliny przez ciężarne powoduje mniejsze uszkodzenia w mózgu płodu po przebyciu przez matkę przeziębienia. Cholina wspiera rozwój mózgu i układu nerwowego u płodu, redukuje ryzyko powstania wad wrodzonych. Kobiety w ciąży powinny spożywać 450mg choliny dziennie, najlepszymi źródłami są: żółtka jaja, wołowina, kiełki pszenicy, orzechy, suche nasiona roślin strączkowych i ryby. Organizm wytwarza około 75% dziennego zapotrzebowania na cholinę, pozostałe 25% musimy sami sobie dostarczyć razem z żywieniem. Ponadto badania dotyczące spożycia choliny w 1 i 2 trymestrze ciąży wykazały, że dzieci matek które spożywały wystarczającą ilość choliny miały lepszą pamięć w wieku 7 lat niż ich rówieśnicy.
Kwasy omega 3
Warto zastanowić się nad suplementacją kwasów omega 3 który zawierają kwasy tłuszczowe EPA (eikozapentaenowy) i DHA (dokozaheksaenowy). Nasza dieta jest uboga w ryby morskie, głównie z przyczyn takich, iż boimy się akumulacji metali ciężkich w rybach morskich. Dlatego ryby morskie należy spożywać 2 razy w tygodniu po porcji około 100-150 gramów. Warto wybierać śledzia, pstrąga, łososia dziko żyjącego, sardynki i morszczuka. Oleje roślinne również dostarczają kwasów omega 3 ALA, (alfa-linolenowego) którego konwersacja do DHA jest bardzo trudnym procesem i niewielki % zamienia się w DHA. Jest to proces niewystarczający do pokrycia dziennego zapotrzebowania na DHA.
DHA czyli kwas dokozaheksaenowy
Szczególnie ten kwas ma dobroczynny wpływ na zdrowie dziecka, jest materiałem budulcowym dla osłonek mielinowych nerwów obwodowych, błon synaptycznych, neurotransmiterów. Stanowi również prawie połowę lipidowych składników receptorowych części siatkówki. Prawidłowe spożycie w trakcie ciąży wiąże się ze zwiększeniem masy ciała urodzeniowej noworodka, obniża ryzyka wystąpienia przedwczesnego porodu. Gromadzenie się DHA w OUN ( ośrodkowych układzie nerwowym) jest najwyższe po 20 tygodniu ciąży i kontynuowane do 4 roku życia. Dlatego tak ważne jest spożycie kwasów omega 3, szczególnie DHA ponieważ tylko ten kwas tłuszczowy przenika przez łożysko do płodu. Dlatego połowa 2 trymestry jest najlepszym momentem do suplementacji kwasów omega 3. Zalecana dawka dla kobiet ciężarnych to 500 mg DHA już od pierwszego miesiąca ciąży. Sugerowany jest korzystny wpływ kwasów omega 3 na mniejsze ryzyko rozwoju alergii u dzieci w wieku późniejszym. Jedno badanie wykazało spadek częstości zachorowania na astmę oskrzelową ( po 16 latach ) w grupie suplementacyjnej kwasy omega 3.
Smak słodki
Rozwój receptorów smakowych płodu rozwija się w 4 miesiącu ciąży. Zbyt duża podaż słodyczy przez matkę w tym czasie może w przyszłości skłonić dziecko do spożywania słodszych produktów, co za tym idzie do rozwoju próchnicy w wieku dziecięcym. Należy zadbać o wystarczającą ilość wapnia, fosforu, fluoru, magnezu i witamin A,C i D w żywieniu. Mają one ogromny wpływ na mineralizację zębów dziecka. Ponieważ w 6 tygodniu ciąży zaczynają się formować mleczne zęby a w 4 miesiącu zaczyna się mineralizacja zębów. Niedostateczny stopień mineralizacji zębów jest czynnikiem ryzyka rozwoju próchnicy wczesnego dzieciństwa lub zaburzeń rozwojowych szkliwa.
Insulinooporność w ciąży
Zbyt duża masa ciała matki może powodować makrosomie płodu. Może być następstwem hiperinsulinemii spowodowanej insulinoopornością u otyłych pacjentek bez cukrzycy. Ryzyko makrosomii dla płodu to przede wszystkim: uraz okołoporodowy, niska punktacja według skali Apgar, poporodowa hipoglikemia. Również przedłużona żółtaczka oraz ryzyko dystocji barkowej, które zwiększało się siedem razy w stosunku do porodu dziecka z prawidłową masą ciała.
Palenie papierosów
Najnowsze badania przeprowadzone na myszach wykazują niekorzystny wpływ diety matki bogatej w cukry proste i tłuszcze na zdrowie serca dziecka. Również ojcowie którzy jedzą dużo słodyczy i tłuszczy mogą powodować uszkodzenia mitochondrium w sercu dziecka. Palenie papierosów przez ojca może wpłynąć na rozwój chorób u dziecka, palenie tytoniu jest teratogenne czyli uszkadza płód.
Badanie
Naukowcy dokonali metaanalizy badań w których ojciec pali papierosy natomiast matka jest biernym palaczem. Na potrzeby badania, naukowcy przeanalizowali 125 badań w których znalazły się 8,8 mln rodziców w tym 137 574 dzieci z wadą serca. Okazało się, że palenie papierosów przez matkę powoduje zwiększone ryzyko rozwinięcia się wad serca w porównaniu do rodziców nie palących o 25%. Palenie papierosów przez ojca zwiększa ryzyko o 74%, bierne palenie papierosów przez matkę zwiększa ryzyko o 124%. Dzięki tym badaniom wiemy, że wpływ biernego palenia przez mamę na wady serca u dziecka wzrasta nie tylko w trakcie ciąży ale również przed ciążą.
Rola taty w zdrowiu dziecka
Na koniec chciałbym się odnieść do roli ojca w ciąży. Panowie powinniśmy trochę więcej skupić uwagi na naszym mamach i przyszłych dzieciach. To, że kobieta nosi nasze dziecko przez okres 9 miesięcy nie zwalnia nas do bycia z nią w ciąży. Sami widzicie, że wy też macie ogromny wpływ na zdrowie swojego dziecka. Materiał genetyczny przekazany w plemniku to jest znaczna część tego co odziedziczy wasze dziecko. Również epigenetyka, czyli zmiany w DNA pod wpływem środowiska czy stylu życia są ogromną częścią, która zostanie przejęta po was przez noworodka. Uważam, że wspierając żony w zdrowym żywieniu łatwiej jest dbać o swoje zdrowie i zdrowie waszego nienarodzonego dziecka. Razem, jeżeli Wam się to uda na pewno zobaczycie tego skutki w przyszłości.
Bibliografia
Helena Ciborowska, Anna Rudnicka „ Dietetyka, żywienie zdrowego i chorego człowieka”
Kushner, V. Lawrence, S. Kumar „Otyłość, praktyczny podręcznik kliniczny”
Jan Fiedoruk „Mikrobiom a zdrowie człowieka”
Zaręba-Szczudlik, E. Romejko, S. Ahmed „Makrosomia płodu jako problem kliniczny- rozpoznanie i postępowanie”
Rekomendacje zespołu ekspertów PTG w zakresie stosowania kwasów omega 3 w położnictwie
P. Mejnartowicz „Częstość występowania wady cewy nerwowej i wybrane czynniki ryzyka – badanie dzieci urodzonych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, lubuskiego i wielkopolskiego w latach 1997-2002”
https://www.sciencedaily.com/releases/2018/01/180104124300.htm
https://www.sciencedaily.com/releases/2019/03/190322140528.htm
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2621042/
https://www.sciencedaily.com/releases/2018/01/180104124300.htm
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3235476/
https://americanpregnancy.org/pregnancy-health/omega-3-fish-oil/
http://dobretluszcze.pl/zrodla-kwasow-omega-3/
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0031393910705606