Właściwości immunomodulacyjne pożywienia

Zapraszam serdecznie do przeczytania całego artykułu ale jeżeli nie macie na to czasu na końcu jest streszczenie artykułu Właściwości immunomodulacyjne pożywienia.

Wstęp

Układ odpornościowy kształtuje się przez wiele lat, zaczyna się już w okresie ciąży kiedy dziecko jest w brzuchu mamy, wtedy właśnie immunoglobuliny G przenikają przez łożysko do krwi płodu, umożliwiając odpowiedź humoralną (poprzez receptory limfocytów B)[1] Późniejszy okres porodu i karmienie mlekiem matki jest bardzo istotne głównie z powodu zasiedlenia jego układu pokarmowego przez bakterie.

Układ immunologiczny u dzieci

Jelita dzieci, które urodziły się naturalną drogą i są karmione mlekiem matki są zasiedlone przez pożądaną mikroflorę z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, które znacząco zwiększają szansę na wykształcenie prawidłowej odporności u tych dzieci. U noworodków, które urodziły się przez cesarskie cięcie i są karmione mieszankami mlekozastępczymi obserwuje się zaburzenia mikroflory jelitowej, mogą one prowadzić do wykształcenie nieprawidłowej odporności[2]. Oprócz dbania o zdrowie kobiety w ciąży na stan układu odpornościowego u dziecka ma wpływ; genetyka, wiek, płeć, stres, higieniczny styl życia, otyłość[3]. Dlatego jeżeli chcielibyście zbudować odporność w tak krótkim czasie jest to nie realne, układ immunologiczny buduje się latami za pomocą higieny życia.

Właściwości immunomodulacyjne pożywienia

Pożywienie a raczej składniki, które się w nim znajdują mają wpływ na procesy immunologiczne poprzez dostarczenie właściwych składników odżywczych, które wspomagają nasze procesy obronne.

Witamina A

Witamina A  wpływa na utrzymanie ciągłości błon śluzowych przewodu: pokarmowego, oddechowego, moczowo – płciowego co jest istotne w przypadku nie dopuszczania do inwazji bakterii lub wirusów. Jej niedobór ma wpływ na produkcję mucyny (śluzu który pokrywa błony komórkowe), lizozymu (pierwsza linia obrony przez bakteriami znajdującego się w ślinie). Najwięcej witaminy A znajdziemy w: produktach mlecznych, maśle, podrobach, jajach. A beta – karotenu (prowitamina A) znajdziemy w: dyni, marchwi, jarmużu.[4]

Witamina E

Witamina E również odpowiada za utrzymanie ciągłości błon komórkowych oraz jest bardzo silnym antyoksydantem, który chroni fosfolipidy w błonie komórkowej przed działaniem wolnych rodników, które odpowiadają za procesy chorobotwórcze. Znajdziemy ją w: olejach roślinnych, orzechach, pestkach, płatkach owsianych.[4]

Witamina D

Z kolei witamina D wspomaga procesy odpornościowe. Receptory witaminy D znajdują się w tkankach takich jak: kostna, skórna, mięśniowa i w organach takich jak: jelita, oko, mózg. Prawie we wszystkich komórkach układu odpornościowego, w szczególności w limfocytach T i B, monocytach i komórkach prezentujących antygen takich jak makrofagi i komórki dendrytyczne[5]. W naszym klimacie wskazana jest suplementacja witaminą D ze względu na brak syntezy skórnej od Września do Maja. Również w tych miesiącach w których zachodzi synteza skórna można się suplementować witaminą D pod kontrolą jej metabolitu Kalcydiolu.[6]

Witamina C

Kolejną witaminą, która ma działanie immunomodulacyjne jest witamina C, znajdziemy ją w: rokitniku, kiwi, papryce, zielonej papryczce chili, truskawkach, pomarańczach. Witamina C uczestniczy w stymulacji powstawania interferonu, zwiększa aktywność komórek NK (natural killer), a także aktywność limfocytów B i T. Wspomaga przyswajanie żelaza,[7] które jest składnikiem enzymów takich jak katalaza i peroksydaza mają one kluczowe znaczenie do procesów utleniania (wolnych rodników) i prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego[8]. Żelazo występuje w mięsie, podrobach, suszonych morelach, fasoli.

Cynk i selen

Cynk wpływa na wytwarzanie, dojrzewanie oraz aktywność leukocytów[9].  Znajduje się w: owocach morza, wieprzowinie, drobiu, tofu, soczewicy.

Niedobór selenu prowadzi do ilościowych i czynnościowych niedoborów różnych populacji limfocytów i innych komórek układu odpornościowego osłabiając układ odpornościowy[10]. Najwięcej selenu mają orzechy brazylijskie, ostrygi, wieprzowina, tuńczyk, wołowina.

Wnioski

Kończąc ten artykuł chciałbym jeszcze raz podkreślić, że nie jesteśmy w stanie zbudować naszej odporności w ciągu kilku dni czy tygodni! Jest to długotrwały proces na który wpływają przeróżne czynniki na które mamy wpływ i nie mamy. Dlatego w tym czasie nie dajcie się zwieść  reklamom i przeróżnym chwytom marketingowym.  Suplementacja jest dodatkiem a nie podstawą dbania o siebie.

W drugim artykule opisze wpływ probiotyków, prebiotyków, układu pokarmowego, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, kwasów fenolowych i polifenoli na nasz układ odpornościowy.

Streszczenie artykułu Właściwości immunomodulacyjne pożywienia

Aby wspomagać nasz układ odpornościowy należy dbać o niego przez długi okres czasu. Chwilowe dostarczanie witamin lub składników mineralnych nie poprawi jego działania, najważniejszymi czynnikami które wpływają na nasze zdrowie jest:

– Wystarczająca ilość snu,

– Umiarkowana aktywność fizyczna,

– Rezygnacja z picia alkoholu i palenia papierosów,

– Ograniczona ilość stresu,

– Spożywanie warzyw i owoców różnego rodzaju codziennie,

– Spożywanie umiarkowanych ilości mięsa,

– 2-3 razy w tygodniu spożycie ryb,

– Włączenie do diety orzechów, nasion i pestek,

– Suplementuj mądrze witaminy i składniki mineralne.

Właściwości immunomodulacyjne pożywienia cz.2

            W pierwszej części opisałem witaminy i składniki mineralne, które mają wpływ na układ immunologiczny naszego ciała. W tej części artykułu chciałbym się skupić na substancjach, które nie są witaminami ani minerałami, a mają właściwości immunomodulujące.

Probiotyki

Probiotyki, zgodnie z definicją są to preparaty zawierające pojedyncze lub mieszane kultury mikroorganizmów. Podane człowiekowi w odpowiednich ilościach korzystnie wpływają na jego zdrowie. Drobnoustroje probiotyczne są rodzajem naturalnej, fizjologicznej flory jelitowej człowieka. Najlepiej poznanymi rodzajami drobnoustrojów są bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, które można znaleźć w wielu probiotykach dostępnych na aptecznych półkach[11]. W licznych badaniach dowiedziono, że probiotyki pobudzają endogenne mechanizmy obronne gospodarza, wpływając nie tylko na stabilność mikroflory jelita i szczelność bariery jelitowej, ale także stymulując odpowiedź komórkową i humoralną (rozpoznanie antygenu i atak na niego w płynie bezkomórkowym)[12].

Probiotyki działanie

Bakterie probiotyczne współzawodniczą z bakteriami patogennymi o miejsce do adhezji na nabłonku jelit i składniki odżywcze, jedną z dróg w jaki sposób to robią jest wydzielanie  bakteriocyn, które mają działanie antybakteryjne w stosunku do patogennych drobnoustrojów[13]. W immunostymulującym i immunomodulującym działaniu probiotyków ważna jest nie tylko odpowiednia dawka bakterii, ale także długoterminowość jej podawania[12]. Bakterie kwasu mlekowego znajdziemy w produktach kiszonych, mlecznych produktach fermentowanych, suplementach diety, produktach spożywczych fermentowanych (miso, kombucha, kimchi).

Prebiotyki

Mikrobiota jelita aby spełniała swoje funkcje musi być odżywiona, jej „pokarmem”.  Są to niestrawione resztki pokarmowe takie jak błonnik, oligosacharydy w tym fruktooligosacharydy, galaktooligosacharady, laktuloza i inne. Nasza dieta jest głównym źródłem pożywienia dla bakterii, fermentując niestrawione resztki produkują krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA) octan, propian i maślan.

Krótko łańcuchowe kwasy tłuszczowe

Kwasy te odgrywają istotną rolę w regulacji pH, zwiększeniu wchłaniania wapnia, żelaza oraz magnezu w jelitach, korzystnie wpływają na metabolizm białek i glukozy w wątrobie[14]. Działanie przeciwzapalne polega na hamowaniu aktywności mediatorów zapalnych w nabłonku jelitowym oraz na promowaniu wzrostu bakterii kwasu mlekowego oraz zwiększeniu wydzielania białek układu odpornościowego, w szczególności cytokin[15].

Źródło prebiotyków

Do produktów szczególnie bogatych we włókno pokarmowe i skrobię oporną zaliczamy: produkty pełnoziarniste, otręby, orzechy, makarony razowe, kasze gruboziarniste, pieczywo razowe, rośliny strączkowe, marchew, kapustę, buraki, szpinak, sałatę, jeżyny, porzeczki, śliwki, gruszki, czarne jagody, jabłka, brzoskwinie, pomarańcze, kiwi i suszone owoce, najlepsze efekty uzyskuje się, wzbogacając dietę w złożone mieszaniny różnych frakcji włókna pokarmowego, pochodzących zarówno ze zbóż, warzyw i owoców[14].

Kwasy omega 3

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega 3 EPA (eikozapentaenowy) i DHA (dokozaheksaenowy) znajdujące się w algach morskich i rybach modulują nasz układ immunologiczny poprzez zwiększenie procesu fagocytozy (proces pochłaniania nierozpuszczalnych cząsteczek) przez makrofagi[16]. Kwasy omega 3 są ważnym składnikiem fosfolipidów, błon komórkowych z których powstają eikozanoidy m.in. prostaglandyny H3 działając przeciwzapalnie, udowodniono, że kwasy omega 3 redukują liczbę wydzielanych przez makrofagi i monocyty prozapalnych cytokin[17].

Przewlekły stan zapalny

Przewlekły stan zapalny o niskim poziomie jest powiązany z patologią wielu przewlekłych chorób m.in. chorób układu krwionośnego, neurodegeneracyjnych i autoimmunologicznych[18]. Najwięcej kwasów omega 3 znajdziemy w : nasionach lnu, nasionach chia, orzechach włoskich. Również kwasy omega 3 znajdują się w łososiu, makreli, tuńczyku, pstrągu potokowym, sardynkach, śledziu i dorszu).

Polifenole

Polifenole to bioaktywne związki roślinne, które nadają roślinom barwę. Są one odpowiedzialne także za ich charakterystyczny cierpki i gorzki smak. Ponadto chronią rośliny przed grzybami , bakteriami, owadami i promieniowaniem UV. Możemy je podzielić na: kwasy fenolowe, lignany, stilbeny, flawonoidy w tym: katechiny, flawony, izoflawony, flawanony flawanole, antocyjany[19]. Polifenole mają zdolność do modulacji układu odpornościowego człowieka, przez wpływ na proliferację komórek układu immunologicznego oraz wytwarzanie cytokin czy innych czynników biorących udział w reakcjach obronnych[20].

Działanie polifenoli

Działanie biologiczne polifenoli wynika z silnych właściwości przeciwutleniających chroniąc organizm przed rozwojem stresu oksydacyjnego (RFT- reaktywne formy tlenu)[21]. RFT nie działają wybiórczo, mogą prowadzić zwłaszcza w dużym stężeniu do niszczenia komórek organizmu, co z kolei przyczynia się do rozwoju stanu zapalnego[20]. Związki fenolowe działają przeciwzapalnie hamując działanie czynników transkrypcyjnych o aktywności prozapalnej  m.in. czynnik jądrowy kappa B, enzymów cyklooksygenazy -2 i lipooksygenazy[20,21].

Źródła polifenoli

Największe ilości polifenoli znajdziemy w przyprawach takich jak: goździki, cynamon cejloński, majeranek suszony oraz oregano suszone. Polifenole znajdują się również w rozmarynie suszonym, curry, bazylia suszona, pieprz czarny. Bogate w polifenole jest kakao, aronia, czarny bez, porzeczka czarna, oliwki, truskawki, maliny, kawa i zielona herbata. Imbir, cebula, czosnek, warzywa kapustne, winogrona, orzechy laskowe, orzechy włoskie, gorzka czekolada.

Konkluzja artykułu Właściwości immunomodulacyjne pożywienia

Reasumując te dwa artykuły, układ odpornościowy to bardzo złożona maszyna w naszym ciele. Która potrzebuje wielu związków pochodzących z żywienia do jej funkcjonowania. Jedzenie powinno nam dostarczać różnorodnych produktów aby nie doprowadzić do niedoborów pokarmowych, które mogą skutkować osłabieniem odporności. Kluczową zasadą jest aby spożywać warzywa, owoce i przyprawy, które dostarczają najwięcej substancji antyoksydacyjnych. Wspomagają one nasz organizm w walce z drobnoustrojami. Nie należy również zapominać o dostarczaniu pełnowartościowego białka, tłuszczy pochodzących z ryb oraz orzechów i olejów roślinnych. Wysypiać się i być aktywnym fizycznie oraz ograniczyć alkohol. Jeżeli będziesz żyć w taki sposób Wasze ciało i Wasz układ odpornościowy na pewno Wam podziękuje.

Bibliografia artykułu Właściwości immunomodulacyjne pożywienia:

1. Drzymała-Czyż S. Woźniak D. „Tran w odporności dziecka. Rola układu odpornościowego i rodzaje odporności”.Food Forum 4/2019 str.48-50.
2. Kaczmarek O. „Terapia probiotyczna od pierwszych dni życia – jeden z najefektywniejszych strategii programowania zdrowia dziecka w przyszłości?”. Food Forum 4/2019 str. 52-55.
3. Dymarska E. „Czynniki modulujące układ immunologiczny człowieka” Zeszyty naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy nr 19(2)/2016 str. 21-37.
4. Kwarciak M. „Czy żywność wpływa na poprawę odporności?. Food Forum 6/2019 str. 64-67
5. Myszka M. Klinger M. „Immunomodulacyjne działanie witaminy D”, PHMD 2014;68 str. 865-878
6. Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018 r. Postępy neonatologii 2018;21(1) str. 1-24
7. Janda K. Kasprzyk M. Wolska J. „Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie.” Pomeranian Journal of Life Sciences 2015, 61, 4, str. 419-425
8. Kuras M. Zielińska-Pisklak M. Perz K. Szeleszczuk Ł. „Żelazo i cynk – główne mikroelementy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu” Lek w Polsce vol 25 nr 05’15 str. 6-13
9. Rowicka G. Weker H. Barańska M. Riahi A. „Składniki odżywcze o właściwościach immunomodulacyjnych w dietach dzieci w wieku 13-36 miesięcy – ich znaczenie i źródła” Problemy Higieny i Epidemiologii 2013;94(3) str. 474-478.

10. Zagrodzki P. „Selen, a układ odpornościowy”, PHMD 2004;58 str. 140-149

11. Grzymisławski M. i inni „Dietetyka Kliniczna” wyd. PZWL Warszawa 2019
12. Fiedurek J. „Mikrobiom a zdrowie człowieka” wyd. UMCS Lublin 2014
13. Maldanado-Galdeano C. and others „Beneficial Effect of Probiotics Consumption on the Immune System” Annals of Nutrition & Metabolism 2019 vol. 74 no. 2 str. 115-124
14. Kuczyńska B. i inni „Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe – mechanizmy działania, potencjalne zastosowanie kliniczne oraz zalecenia dietetyczne” Nowiny Lekarskie 2011, 80, 4, str. 299-304
15. Davani-Davari D. and others „Prebiotics: Definition, Types, Sources, Mechanisms, and Clinical Application” Foods 2019 Mar; 8(3): 92
16. Gutierrez S. and others Johansson M.E. „Effects of Omega-3 Fatty Acid on Immune Cells” Internal Journal of Molecular Sciences 2019 Oct 20(20)
17. Sicińska P. i inni „Suplementacja kwasami omega w różnych chorobach” PHMD 2015;69 str. 838-852
18. Minihane A.M. and others „Low-grade inflammation, diet composition and health: current research evidence and it’s translation” The British Journal of Medicine 2015 Oct 14;114(7) str. 999-1012
19. Kołodziejska E. https://ncez.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/polifenole—–cierpki-smak-dla-zdrowia ,18.03.2020 9:30
20. Paszkiewicz M. i inny „Immunomodulacyjna rola polifenoli roślinnych” PHMD 2012; 66 str. 637-646
21. Mężyńska M. Brzóska M.M. „Związki polifenolowe w leczeniu i profilaktyce wybranych chorób cywilizacyjnych – dowody z badań epidemiologicznych” Po P N o Zdr” 3 (48) 2016 str. 269-276